Άρθρο του Θοδωρή Δρούλια

Αν θέλαμε να καταφέρουμε ένα καλό πλήγμα στην αυτοπεποίθηση των ψυχολόγων θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε πως όλοι κάνουν το ίδιο πράγμα. Πολλές φορές οι διαχωρισμοί στις τεχνικές και τις θεωρίες εξυπηρετούν οτιδήποτε άλλο παρά τη Θεραπεία. Δεν προσυπογράφουμε ακριβώς αυτή την άποψη καθώς είναι σίγουρο πως πίσω από τις θεωρίες υπάρχουν σημαντικά οικοδομήματα σκέψης που δεν είναι απαραίτητο να ανήκουν όλα στην ίδια οικογένεια. Από την άλλη, δεν αποκλείουμε μια ενδοοικογενειακή σύγκρουση χαρακωμάτων μεταξύ «πατεράδων» «γιων»,  «ζηλόφθονων αδελφιών» μα και «επαναστατημένων εφήβων».

Η Συστημική σκέψη, όπως είναι γνωστό, ασχολείται αρκετά με τις οικογένειες. Τις περισσότερες φορές, οι ίδιες οι οικογένειες δεν επιδεικνύουν τον ίδιο ζήλο αν και ποιός θα μπορούσε να τις κατηγορήσει; Πολύ συχνά, η ισορροπία είναι προτιμότερη από την αλλαγή. Ίσως, εκνευριστικά συχνά.

Δεν είναι παράλογο λοιπόν που η Συστημική ψάχνει ομοιότητες εκεί όπου φαινομενικά δεν υπάρχουν αλλά και διαφορές εκεί όπου τα πράγματα φαίνονται απογοητευτικά ίδια. Απ ΄ όσο καταλαβαίνουμε, πρόκειται για μια συνεχή προσπάθεια ανακατέματος του νοήματος της ζωής των ανθρώπων, των οικογενειών, των ίδιων των κοινωνιών. Μάλλον βράζουμε στο ίδιο καζάνι και χωρίς ανακάτεμα, το φαΐ θα κολλήσει. Θα μπορούσε να σκεφτεί κανείς: Όλες οι θεραπευτικές πρακτικές και θεωρίες αυτό δεν κάνουν; Με κάποιο τρόπο η Συστημική σκέψη είναι και αυτό: μια μικρή χειρονομία που δείχνει τον κοινό τόπο μεταξύ διαφορετικών θεωριών, ακόμα και μεταξύ επιστημονικών αντικειμένων. Η επιμονή στην αλλαγή παρά στην ανάλυση ή την αναγνώριση των αιτίων ενός προβλήματος ήταν πάντα το επίκεντρο της Συστημικής θεραπείας. Αυτό την έκανε μια αποτελεσματική θεραπευτική λύση, κυρίως επειδή είναι μια στο «εδώ και τώρα» θεραπεία. Η λέξη «θεραπεύω» έτσι κι αλλιώς σημαίνει «υπηρετώ», το να υπηρετείς δε σημαίνει απλά να βρεις την αλήθεια. Σημαίνει και να υπηρετείς αυτά που πραγματικά λέγονται. Οι λύσεις που εφαρμόζουν οι άνθρωποι, κάποιες φορές, μετατρέπονται σε προβλήματα. Ειδικά αν επιμένουν σε αυτές, μόνο και μόνο επειδή υπήρξαν επιτυχημένες. Ο ψυχικός πόνος είναι βέβαια η ένδειξη πως χρειαζόμαστε κάτι παραπάνω. Το σίγουρο είναι πως το ταλέντο των ανθρώπων είναι να βρίσκουν λύσεις.

Ο J. Weakland πέρα από όλα τα άλλα, έμεινε γνωστός και για το παρακάτω απόφθεγμα: «Όταν έχεις ένα πρόβλημα η ζωή είναι το ίδιο καταραμένο πράγμα ξανά και ξανά. Όταν δεν έχεις πρόβλημα, η ζωή είναι το ένα καταραμένο πράγμα μετά το άλλο». Φαίνεται πως μια άγνωστη λύση μπορεί να φαντάζει χειρότερη προοπτική από ένα γνωστό πρόβλημα. Από την άλλη τα προβλήματα φαίνονται ακατανόητα πεζά αν γνωρίσουμε πως μπορούν να λυθούν και αλλιώς.